De Eerste Schipvaert.
De Portugezen hadden in de zestiende eeuw een monopolie op de handel in Specerijen-eilanden op de of de ’Molukken’.
De specerijen bestemd voor Holland werden gehaald uit Lissabon in Portugal. Door de grote behoefte naar specerijen kon Portugal niet meer aan de vraag voldoen. Holland was in oorlog met Spanje en toen Spanje en Portugal onder één kroon kwamen waren er redenen genoeg om de specerijen zelf te gaan halen.
Door de Hollandse reders werd de ‘Compagnie van Verre’ opgericht, maar nu moest eerst de zeeweg naar Indië worden gevonden. Gelukkig had Jan Huygen van Linschoten uit Enkhuizen, in dienst van de Portugezen, op Azië gevaren. Hier had hij Dirk Gerritszn. Pomp uit Enkhuizen alias Dirk China ontmoet. Zijn eigen ervaringen en die van Dirk China werden opgetekend en beschreven in zijn Itinerario. Dit was een uiterst nuttige zeemansgids met aanwijzingen voor de vaart naar en in deze gebieden.
Cornelis Houtman werd op spionage-missie naar Portugal gezonden om informatie in te winnen over de zeeweg naar Indië. De verkregen informatie werd doorgenomen en aangevuld met de opmerkingen van de geleerde geograaf en predikant Petrus Plancius (Peter Platvoet).
Met de verzamelde gegevens over de Portugese route, durfde de ‘Compagnie van Verre’ de eerste schepen naar Indië te sturen.
Op 2 april 1595 vertrokken, onder bevel van Cornelis Houtman de vier schepen ’Mauritius’, ‘Amstelredam’,‘Hollandia’ en het jacht ‘Duyfken’, vanaf de rede van Texel.
De weg naar Indië is gevonden.
Drie van de vier schepen keerden in augustus 1597 terug, van de 249 opvarenden waren maar 87 over. Het schip de ‘Amstelredam’ was verloren gegaan. De opbrengst van de specerijen die zij in Indië hadden weten te vergaren was nauwelijks kostendekkend. Ondanks de rampzalige reis, waarbij maar liefst 65% van de bemanning was omgekomen, werd deze toch als een succes gezien, want de weg naar Indië was gevonden. De ‘Eerste Schipvaart’ was volbracht.(1)
Na de terugkeer van Cornelis Houtman ontstond een ware wedloop op de Oost. Ook Hoorn, Enkhuizen en Delft besloten nu schepen te zenden. Voor Hoorn voeren op deze eerste reis uit de schepen ‘De Hoorn’ met schipper Jan Cornelisz. Avenhorn en de “Medemblik” met schipper Krijn Pietersz. De Hollandse handel op Oost-Indië was begonnen. Van 1598 t/m 1600 werden door diverse compagnieën totaal 41 schepen naar Indië gezonden.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Noten:
(1) Cornelis Houtman heeft deze reis beschreven in zijn ”Iournaal van de Reyse der Hollandtsche Schepen gedaen in Oost Indië (1595-1597!).
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Volgende Blog: Portugese monopolie doorbroken
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------