Ziekten aan boord.
Scheurbuik en de ziekten malaria, beriberi, tyfus en dysenterie, hielden zo huis onder de scheepsbemanning, dat gemiddeld vijfentwintig tot dertig procent van de zeelieden stierf.
Vlektyfus werd vanaf begin 1700 een vrijwel constante plaag op elk Hollands schip dat uit Oost-Indië terugkeerde. Schepen uit West-Indië brachten de gele koorts of ”chocolaat ziekte” (1) mee.
Tot het begin van de negentiende eeuw heeft die ellende geduurd. Toen de vlektyfus en de Gele koorts eindelijk op hun retour leken, brak er - tientallen jaren achtereen - een epidemie van cholera uit.
Scheurbuik werd veroorzaakt door gebrek aan vitamine C, beriberi door gebrek aan vitamine B1. Malaria en gele koorts werden overgedragen door steekmuggen. Vlektyfus werd overgebracht door geïnfecteerde luizen, vlooien en ratten. Dysenterie, tyfus en cholera, door besmet voedsel of drinkwater. Deze laatste zéér besmettelijke ziekten, waren hoofdzakelijk het gevolg van de slechte hygiëne aan boord van de schepen.
De meeste van de ziektekiemen werden door mens en dier meegenomen aan boord, ze sloegen pas toe als de bemanning door het slechte leefomstandigheden verzwakt geraakten.
Pokhout als medicijn.
Pokhout werd gebruikt voor blokken van de schepen maar eveneens voor het gebruikt als een medicijn tegen allerlei ziekten. Het hout werd fijn geraspt in de rasphuizen, waarna van het pulp een aftreksel werd gekookt. Zo paste men dit ‘levenswater’ toe ter bestrijding van de Spaanse pokken, beter bekend als syfilis. Deze ernstige venerische ziekte kwam veel voor bij zeelieden. De patiënt kreeg een bad van kwikdamp in een ton, een soort sauna. Na ongeveer twintig minuten traden ernstige braakneigingen op. Men zag dit toen als een goed teken want ‘de kwade stoffen kwamen uit het lijf’. Daarop volgde een aderlating en kreeg het slachtoffer het levenswater toegediend. De overlevingskansen waren echter bijzonder klein door de tijdens de behandeling opgelopen kwikdampvergiftiging.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Noten:
(1) Chocolaat- of Chocolade ziekte werd de gele koorts ook wel genoemd vanwege het opbraken van een donkerbruine maaginhoud, wat kenmerkend is voor deze ziekte.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Volgende Blog: Quarantainecontrole.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------