Henry Hudson stuit op pakijs.
Het scheepje de “Halve Maen” is waarschijnlijk in 1606 in Amsterdam gebouwd. Drie jaar later heeft Marten Piertszn. uit Schellinkhout de pinas verkocht aan de Compagnie (OIC), de voorloper van de VOC. In 1609 werd de Engelse schipper Henry Hudson (1) ingehuurd om met het schip Halve Maen een doorgang te vinden langs de noord naar de Oost-Indië. Hij stootte op een ijszee (2) waar geen schip kon door varen.
Geen passage door Noord-Amerika was al bekend.
Henry Hudson besloot een doorgang naar Azië in de wateren van Noord Amerika te vinden. Dit was tegen de regels van de VOC want Willem Barentsz was al eerder bewezen dat de passage via Noord Amerika naar China niet mogelijk was.
Henry Hudson zeilde door de straat Verrazano de monding van een rivier in. Hij zeilde stroomwaarts de rivier op tot hij door ondiepte niet verder kon, liet hij het anker vallen.(3) Met de indianen, die woonden aan de rivieroevers kon Henry Hudson niet goed omgegaan. Er vielen doden onder de indianen en de bemanning.
Halve Maen aan de ketting.
De bemanning kwam tot muiten. Henry Hudson besloot het anker te lichten en zeilde naar huis waar hij op ca. 7 november 1609 aankwam. Dat huis was niet het VOC te Amsterdam maar in Dartmouth Engeland. Toen de Engelse overheid had gehoord dat er een opdracht van de VOC was geweest, werd het scheepje de Halve Maen en bemanning aan de ketting gelegd. Uit Holland werd door de VOC de equipagemeester (4) Dirck Gerritsz. Van de Engelse overheid gevraagd om het schip en de Hollands bemanning terug te halen. Door de verhalen over de slechte handelsmogelijkheden langs de Hudson rivier hadden de Engelsen voorlopig geen interesse. Waarschijnlijk is door de equipagemeester van de VOC het schip, en bemanning, vrijheid gekregen om naar Holland terug te gaan. (5) De pinas Halve Maen is in 1618 onder gegaan in een zeeslag tegen de Engelsen in Jakarta Oostindië.
Indianen handelen met Hollands kooplieden.
Waarschijnlijk hebben de Hollandse kooplieden van de verhalen van de Hollandse bemanning gehoord, dat de otterhuiden, beverpelzen, bevergeil (Castoreum) en bont konden worden geruild door de indianen . Met deze handel zagen de Amsterdamse kooplieden wel mogelijkheden om met de indianen zaken te doen. De handel ging zo goed dat aan de monding van de Hudson een handelspost werd gevestigd op het eiland Manhattan met de naam “Nieuw Amsterdam”. In 1625 was de handelspost uitgegroeid tot een stad en de stapelplaats van de West-Indische Compagnie beschermd door het Fort Amsterdam. De kleine handelspost Nieuw Amsterdam werd een stad. In 1664 werd de stad overgedragen aan de Engelsen die gaven de stad de naam New York.
De kolonie Nieuw-Nederland.
De kolonie Nieuw-Nederland in Noord-Amerika als provincie werd gesticht in 1624. In 1626 wordt het eiland Manhattan door de Nederlanders gekocht van de indianen voor zestig gulden. De rivier die van zuid naar noord door de kolonie stroomde, had de naam “Noord Rivier al Marithius Rivier”. De huidige naam van de “River Hudson” kreeg pas na de Engelsen toen de provincie Nieuw-Nederland had ingelijfd. Dit gebeurde ongeveer in de Derde Engelse Oorlog-Nederlandse Oorlog van 1672 tot 1674, .
De monding van de rivier is door de Italiaan Giovanni da Verrazzano al in 1524 bevaren en hij werd daar gedood door vijandelijke indianen. De grote Verrazzano hangbrug die de haven van New York verbindt met het Staten Island naar Brooklyn is naar hem vernoemd.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Noten:
(1) Plaquette op de Schreierstorenherinnert van Amsterdam aan Hudson.
(2) De latere Barentszzee genoemd.
(3) Huson zeilde de ca. 125 Nm ( Nm zijn zeemijlen. Nm 125 is ca. 230 km) de rivier op waar nu de huidige stad Albany ligt. Daar werd later het Nederlandse Fort Oranje gebouwd.
(4) De equipagemeester is een persoon in de VOC die verantwoordelijk is voor alle materialen voor schepen en scheepswerven in Holland en Indië die in gebruik waren.
(5) Uit wedsite VOC-site Internet:
De Halve Maen keerde vervolgens terug in Dartmouth op 7 november 1609. Hudson en zijn bemanning pasten er voor om naar Amsterdam terug te keren: dan zouden zij wegens het negeren van de orders gevangen gezet worden. De Halve Maen werd in Dartmouth aan de ketting gelegd en kwam na een jaar van procederen terug in Amsterdam. Henry Hudson negeerde ook zijn laatste order om zich te melden bij de Kamer van Amsterdam.
In 1613 heeft de Halve Maan samen met de Ter Veere en later versterkt door de Patani en Zeeland het Portugese Fort Henrique op Solor belegerd.
In december 1618 is de Halve Maen bij de aanval op Jacatra door de Engelsen verbrand.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bronnen:
http://www.geschiedenisschellinkhout.nl/1601_1650/halvemaen/halvemaen.html
http://www.vocsite.nl/schepen/scheepstypen.html
http://en.wikipedia.org/wiki/New_Amsterdam
Internet.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------