DE TELEGRAAF ZATERDAG 27 OKTOBER 2018
JOURNAAL@TELEGRAAF.NL
TWITTER:@STANHUYGENS
STAN HUYGENS JOURNAAL
SCHEURKALENDER
Ieder mens is de kapitein
van zijn ziel, en ieder mens
zijn eigen bemanning.
John Oxenham
MARKTLEIDER IN GOUDEN EEUW
Het herbouwde expeditieschip van de 16e - eeuwse ontdekkingsreiziger Willem Barentsz., waaraan zeven jaar lang door tientallen vrijwilligers gewerkt, is gaat vandaag het water in. Prinses Margriet doopt in de Nieuwe Willemshaven in Harlingen de replica van de boot van de beroemde zeevaarder.
Onthulling naam schip Willem Barentsz
Na afloop heeft de prinses, die petekind is van de koopvaardij, een ontmoeting met de vrijwilligers. Na de doop duurt het nog een jaar voor het nagebouwde schip kan varen want de masten moeten er nog op.
Met de oorspronkelijke boot ging Willem Barentsz in 1595 samen met onder meer Jacob van Heemskerck op expeditie om een doorvaart ten westen van het vlakbij de Noordpool gelegen eilandengroep Spitsbergen te vinden.
Het werd een dramatische tocht. Bij de archilpel Nova Zembla kwamen de zeelieden vast te zitten in het ijs en bouwden ze van het hout van het schip een huis: het Behouden Huys.
Na de winter maakten de Nederlanders een sloep en werden ze uiteindelijk gered. Barentsz en vier anderen overleefden de reis niet.
Zo’n dertig jaar geleden ontstond bij scheepsarcheoloog Gerald de Weerdt het idee voor de replica. Samen met conservator Ab Hoving, hoofd van de scheepsmodellencollectie van het Rijksmuseum in Amsterdam, onderzocht hij hoe schepen in de gloriejaren van de Nederlandse scheepsbouw werden gemaakt. ,,Er werd in die tijd geen tekening gemaakt, dus ook van dit schip was er niet zoiets,”, vertelt. De Weerdt op de werf.
Maar bouwen, dat konden de Hollanders wel. ,,In Nederland wel het dertig procent goedkoper dan in het buitenland en ze konden razendsnel bouwen. Daarom zijn ze in de zestiende en zeventiende eeuw marktleider geworden.”
Even later: ,,Iedereen was altijd maar bezig met dat Behouden Huys, alsof het hoog- Nederlandse architectuur was, maar die scheepsbouwmethode is veel belangrijker. Die heeft voor waanzinnig snelle groei van onze Nederlandse economie die leidde tot de Gouden Eeuw gezorgd.”
Belangrijke leidraad voor het bouwplan werd uiteindelijk een boek van oud burgemeester Nicolaas Witsen (1641-1717) van Amsterdam. ,,Die beschreef in een hoofdstuk hoe een schip stapje voor stapje werd opgebouwd.” Maar zijn werk werd eerder alleen door historici onderzocht. ,,En dat zijn alfamensen die geen draad snappen van bouwtechnieken.” Na enig onderzoek ontdekten De Weerdt en Hoving dat de beschrijving perfect klopte. ,,Het bleek de oude-Hollandse bouwmethode.”
Bij de tewaterlating vandaag zal ook de naam van het schip bekende wordt gemaakt. Die naam bleef de afgelopen jaren totaal onbekend, omdat niemand er ooit aan refereerde. ,,Ik heb uiteindelijk via oude notariële akten de naam opgespoord.”